Her ideolojik konumun havucu diğerinden farklıdır. Bu nedenle bir ideolojik grubu dönüştürmek için o grubun dönüşme olasılığı olan “ideolojik aralığı” mutlaka gözetmek gerekir.
*
Belli bir ideolojiyi savunan milyonlarca insanı cismen yok edemezsiniz ancak siyasetini, benzerlerine dönüştürerek yok edebilirsiniz. 21. yüzyılda cismen yok etmek pahalıdır; ideolojik olarak yok etmek oldukça pratik ve ucuzdur.
*
Bir Kemaliste mistisizm verme şekli ile bir muhafazakâra ya da bir sosyaliste mistisizm verme şekli birbirinden farklıdır.
*
Bir ideolojik grubu dönüştürmek için o grubun dönüşme olasılığı olan “ideolojik aralığı” mutlaka gözetmek gerekir.
**
Hiçbir toplum ya da düşünce yekpare ve homojen değildir. Her toplum veya düşünce içinde ana eğilimin yanında daha küçük ölçeklerde birçok eğilim bulunur. Bu eğilimleri, o düşüncede öne çıkarmak ve ana akım hâline getirmek olanaklıdır.
Ancak herkes her şeye dönüşemez. Her değişim/dönüşümün bir sınırı vardır. Her değişim mutlak olmak zorunda değildir. Bir ideolojide çok az enerji harcayarak yapılacak değişiklikler büyük değişiklikler kadar iş görebilir.
Belli bir ideolojiyi savunan milyonlarca insanı cismen yok edemezsiniz ancak siyasetini, benzerlerine dönüştürerek yok edebilirsiniz. 21. yüzyılda cismen yok etmek pahalıdır; ideolojik olarak yok etmek oldukça pratik ve ucuzdur.
Azot (N) elementini helyum (He) ile birleştirmek çok çok zordur çünkü helyum kararlı bir elementtir ve normal koşullarda başka elementlerle tepkimeye girmez. Çok yüksek miktarda enerji verildiğinde girebilse de oluşacak bu bileşik asla kararlı bir bileşik olmaz.
Azot, oksijenle (O) veya hidrojenle (H) kolayca tepkimeye girebilir. Bu tepkimelerin bazılarının oluşması için çok az enerji vermek yeterlidir; bazıları ise dışarıdan hiç enerji vermeden kendiliğinden gerçekleşir.
Element özelliklerini yitirmesi için azotu tepkimeye sokmak isterseniz helyum ile tepkimeye sokmaya çalışmak saçma olacaktır. Bunun yerine oksijenle veya hidrojenle birleştirmek çok daha işlevsel ve kolaydır.
*
İdeolojik Komşuluklar
Her ideolojinin olası sapmaları genel hatlarıyla baştan bellidir. Her ideolojinin bir “olanak aralığı” ve “komşulukları” vardır.
Bunların birçok istisnası var ama somut örnekler üzerinden gidelim.
Laikliğe sıkıca bağlı ortalama bir Kemalist, sosyalistle de milliyetçiyle de “ideolojik olarak komşu”dur ama örneğin IŞİD’liyle komşu değildir.
Kürt milliyetçisi ortalama bir Kürt, siyasal İslamcıyla da sosyalist ile de sınır komşusudur ama mesela MHP’liyle sınır komşusu değildir.
Yozgatlı Sünni muhafazakâr bir köylünün “olasılık portföy”ünde MHP’lilik, AKP’lilik, İslamcılık, ümmetçilik vardır ama liberallik ya da Kemalistlik yoktur.
*
Kimi Nasıl Cumhuriyet Karşıtı Yapabilirsiniz?
Birbirinden çok farklı görüşte grupların her birinin Cumhuriyetle olan bağı ve bunun gerekçesi birbirinden farklıdır. Bu grupların her birini Cumhuriyet karşıtı yapmak için tek bir formül işlevsel değildir; bu nedenle her gruba uyan Cumhuriyet karşıtlığı birbirinden farklıdır. Bir sosyalisti İslamcı yapmak çok çok zordur. Amaçlanan şey Cumhuriyet karşıtlığı ise liberal olması da aynı işi görecektir. Bu nedenle bir sosyalisti Cumhuriyet karşıtı yapmanın en kolay yolu onu İslamcı/ümmetçi yapmaya zorlamak değil, ona liberal aşı yapmaktır.
Kadıköylü bir sosyalisti muhafazakârlaştırarak Cumhuriyet düşmanı yapamazsınız; ancak liberalleştirerek yapabilirsiniz.
Bir Alevi, laik ise ne kadar derinde olursa olsun Cumhuriyetle bir bağı vardır. Cumhuriyete sempatiyle bakan bir Aleviyi İslamcı yapmak zordur. Ama bu kişiyi, Cumhuriyeti Dersim Katliamı’na indirgeyen bir liberal söylemle avlayabilir, Cumhuriyetle olan son bağını böyle koparabilirsiniz.
Kendilerini hâlâ devletin ve dolayısıyla Cumhuriyetin sahibi zanneden Kemalistleri, Atatürk’ü kötüleyerek Cumhuriyetten koparamazsınız. Bu kitle, milli bayramlarda Atatürk silueti yaparak, CHP’li belediyelerin organize ettiği en büyük bayrak açma gibi biçimsel ritüellerle “dekemalize” edilebilir. Bu kitleyi işlevsiz bir yığın hâline getirmenin yolu ümmetçilik ya da liberalizm değil kof Atatürkçülüktür.
*
Dersim katliamı, İzmirli Cumhuriyetçiye işlemez ancak Tuncelili Aleviye işler. “En büyük Atatürk silueti oluşturuyoruz” aktivitesi bir sosyalistin değil ama İzmirli Cumhuriyetçinin uyuşturucusudur. Postmodern felsefeye bir MHP’li duyarsızdır ama Kadıköylü sosyalistin uyuşturucusu budur.
*
Kısacası bir Kemaliste mistisizm verme şekli ile bir muhafazakâra ya da bir sosyaliste mistisizm verme şekli birbirinden farklıdır.
Her ideolojik konumun havucu diğerinden farklıdır. Bu nedenle bir ideolojik grubu dönüştürmek için o grubun dönüşme olasılığı olan “ideolojik aralığı” mutlaka gözetmek gerekir.
(Edebiyatla Ahmaklaştırma Felsefeyle Çökertme 3. Cilt)
Taylan Kara
